IJUE HAKI YA KUGOMA KAZINI.

Kulingana na sheria ya Ajira na Mahusiano ya Kazi, kugoma kunamaanisha kuwacha kazi kwa wafanyakazi kikamili au kwa sehemu ikiwa kuwacha kunamaanisha kulazimisha mwajiri, mwajiri mwingine yoyote, au shirika la waajiri ambapo mwajiri anashiriki, ili kukubali, kurekebisha au kuwacha dai lolote ambalo linaweza kuleta mzozo.

Njia ya lazima ya usuluhishaji, upatanisho mrefu na changamani na utaratibu wa upatanisho kabla ya vitendo vya mgomo kijumla huzuia haki ya kugoma. Kuna kipindi cha lazima cha upatanisho cha siku 30 kabla ya mgomo wa kisheria uchukuliwe. Mgomo unazuiwa kwa wafanyakazi wanaohusika katika huduma muhimu isipokuwa wakati makubaliano ya hiyari yanatoa huduma chache wakati wa mgomo na ya kwamba mgomo umeidhinishwa na Kamati ya Huduma Muhimu.

Mgomo pia unazuiliwa kwa mfanyakazi aliyebanwa na makubaliano ambayo yanahitaji masuala katika mzozo kurejelewa kwa upatanishaji; au kubanwa na makubaliano ya hiari au tuzo la usuluhishaji ambao unasimamia mzozo unaolalamikiwa; au kubanwa na uamuzi wa mshahara ambao unasimamia masuala yanayozozaniwa wakati wa mwaka wa kwanza wa uamuzi. Wanachama wa shirika lazima wa idhinishe mgomo kwa kura ya siri. Mgomo ni halali ikiwa mzozo na mbinu zote za kusuluhisha mzozo (upatanishi, usuluhishi na usuluhushi) zitashindwa.
Lazima wanachama wa shirika wajulishe mwajiri masaa arobaini na nane kabla ya nia yao kugoma.

Wagomaji wanazuiwa kushawishi wengine kugoma (katika kuunga mkono mgomo au katika kupinga mgomo halali), kufungia waajiri katika mahala pa kazi na kuzuia waajiri kuingia mahala pa kazi.

Sheria inazuia mwajiri kuajiri mfanyakazi mbadala wakati wa mgomo halali au katika kufungia wafanyakazi nje. Chama cha wafanyakazi kinaweza kufanya mgomo wa pili katika kuunga mkono mgomo halali (mgomo wa kwanza) ikiwa notisi ya siku kumi na nne imepewa mwajiri wa pili. Mgomo wa pili unaweza kushurutisha mwajiri kutatua mzozo ambao unaleta mgomo wa kwanza.

 Waajiri pia wanahaki ya kufungia wafanyakazi nje. Haki hii iko chini ya kanuni na vikwazo sawa kama haki ya kugoma.

Chanzo: §20 ya Katiba ya Tanzania, §75-85 ya Sheria ya Ajira na Mahusiano Kazini 2004